Elementy integracji sensorycznej

Prekursorem Integracji Sensorycznej była doktor psychologii Jean Ayres, którą zainteresowało w jaki sposób procesy integracyjne, oraz zaburzenia planowania ruchu wpływają na codzienne życie. Integracja Sensoryczna (SI) opiera się na: neuropsychologii, neurologii, fizjologii rozwoju dziecka oraz psychologii. Terapii SI polega na przetwarzaniu bodźców sensorycznych, podczas gdy układ nerwowy człowieka odbiera informacje z receptorów wszystkich zmysłów (dotyk, węch, smak, wzrok, słuch), przy czym organizuje je i interpretuje tak, aby mogły być wykorzystane w celowym i efektywnym działaniu. Każdy człowiek jest świadomy występowania i działania owych zmysłów, jednak większość z nas nie zdaje sobie sprawy, że układ nerwowy odbiera i rejestruje informacje płynące z dotyku, ruchu, siły grawitacji czy choćby pozycji ciała. Na przykład, tak jak wzrok rejestruje informacje wzrokowe i przesyła je do mózgu, tak komórki znajdujące się w skórze przekazują informacje dotyczące dotyku, bólu czy siły nacisku. Struktury znajdujące się w uchu wewnętrznym rejestrują ruch, oraz zmiany pozycji głowy. Struktury mięśni stawów i wiązadeł warunkują świadomość pozycji ciała.

Integracja sensoryczna dokonuje się na kilku poziomach:

  • Na poziomie I ulegają powiązaniu bodźce dotykowe, co pozwala dziecku na ssanie, jedzenie, odczuwanie przyjemne dotyku i umożliwia wytworzenie więzi z matka. Integracja błędnikowych i proprioceptywnych bodźców umożliwia dziecku koordynację ruchów gałek ocznych, utrzymanie postawy, napięcia mięśniowego, równowagi i poczucia pewności w stosunku do sił grawitacji.
  • Na poziomie II podlegają łączeniu w bodźce systemu błędnikowego, proprioceptywnego i dotykowego /zmysły podstawowe/, to z kolei warunkuje koordynację i napięcie uwagi, planowanie ruchu, świadomości i percepcji własnego ciała, oraz koordynacji czynności obu stron ciała.
  • Poziom III integracji sensorycznej obejmuje także bodźce wzrokowe i słuchowe. Poprzez powiązanie bodźców przedsionkowych, słuchowych, proprioceptywnych uzmysławiających ciało, dochodzi do zdolności rozumienia mowy i jej uczenia się. Współgranie bodźców optycznych z bodźcami zmysłów podstawowych ww. umożliwia dokładną detaliczną /drobiazgową/ percepcję wzrokową, a co za tym idzie koordynację oko-ręka. Dzięki temu dziecko może włożyć kurtkę, nalać sobie mleka, budować z klocków dom, malować.
  • Na poziomie IV rozwoju, są integrowane bodźce ze wszystkich kanałów zmysłowych, powstają produkty końcowe procesów przetwarzania, które odbywały się na poprzednich trzech poziomach. Poczucie własnej wartości, samokontrola, poczucie zaufania do siebie samego rozwijają się w oparciu o tę świadomość, że ciało egzystuje, jako godny zaufania twór sensomotoryczny i wywodzi się ono z dobrej integracji systemu nerwowego.

Jak wygląda terapia metodą SI?

Terapia w metodzie Integracji sensorycznej wygląda jak zabawa. Dziecko uczestniczy w zajęciach i ma wrażenie że kreuje zajęcia wspólnie z terapeutą. Ćwiczenia muszą być dostosowane do poziomu rozwojowego dziecka jednak nie mogą być ani za łatwe ani za trudne – należy balansować na granicymożliwości dziecka Wśród używanego sprzętu są rożnego typu huśtawki, hamaki, platformy równoważne, duże piłki i wałki, deskorolki, talerze obrotowe itp. Wiele dzieci wpuszczonych do sali z takim wyposażeniem spontanicznie wybiera taki przyrząd i taką aktywność, która najlepiej służy układowi nerwowemu – jest to zasada wewnętrznego instynktu. Inne – zwłaszcza te z rozmaitymi typami nadwrażliwości zmysłowej – potrzebują stymulacji ze strony terapeuty. W czasie terapii dziecko ma nie tyle nauczyć się konkretnych umiejętności, ile raczej usprawnić bazowe systemy sensoryczne i procesy nerwowe, leżąc u podłoża tych umiejętności. Zaburzenia różnicowania dotykowego, podobnie jak i podwrażliwość dotykowa towarzyszy często słabemu poczuciu własnego schematu ciała i trudnościom z planowaniem ruchowym. Jest wiele ćwiczeń mogących poprawić różnicowanie zmysłowej informacji dotykowej.